Lubelski Lipiec 1980
 
8 lipca 1980 w WSK Świdnik załoga rozpoczęła strajk, który szybko rozprzestrzenił się na cały Region i w okresie do 25 lipca objął ponad 50 tysięcy osób ze 150 zakładach pracy całej Lubelszczyzny.
                   Po raz pierwszy w historii PRL władza komunistyczna została zmuszona do popisania porozumienia. Był to sygnał dla pracowników w innych części kraju, że możliwe jest przełamanie bariery strachu po krwawych wydarzeniach Grudnia 1970 roku oraz Czerwca 1976 rok. Przypomnieć należy również, iż doświadczenia lubelskie, w których zrezygnowano z wychodzenia na ulicę na rzecz protestów w zakładach pracy z powodzeniem wykorzystano w Sierpniu 1980 roku.


8 lipca 1980 roku, w świdnickiej Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego, rozpoczął się strajk. Kilka dni później stało już większość zakładów Lublina i regionu.

                            „Lubelski Lipec`80” – bo taką nazwę nadała historia tym wydarzeniom, był zaskoczeniem nie tylko dla obserwatorów, ale przede wszystkim dla uczestników życia społeczno-politycznego tej dotąd nader spokojnej części kraju.
Na wiadomość o strajku w Świdniku przerwała pracę Autoryzowana Stacja Obsługi „Polmozbyt” w Lublinie przy ul. Wojciechowskiej. Protest błyskawicznie rozprzestrzenił się na całe miasto. Następnego dnia przyłączyła się Fabryka Maszyn Rolniczych „Agromet”, 10 i 11 lipca Lubelskie Zakłady Naprawy Samochodów, Fabryka Samochodów Ciężarowych oraz Lubelskie Zakłady Przemysłu Skórzanego.

 W dalszej kolejności strajki ogarnęły: Zakłady Mięsne, Lubelską Fabrykę Wag, Zakłady Jajczarsko- Drobiarskie, Herbapol, Drzewno- Chemiczną Spółdzielnię Inwalidów.
15 lipca rozpoczęła strajk Lokomotywownia, 16 lipca stanął cały Lubelski Węzeł Kolejowy.
Czynnie do protestu włączyły się załogi: Lubelskiego Przedsiębiorstwa Budownictwa Mieszkaniowego, Lubelskiego Przedsiębiorstwa Budownictwa Przemysłowego, Przedsiębiorstwa Robót Inżynieryjnych, PTHW, Transbudu, Elektrociepłowni, Cefarmu, Polfy, Zakładu Remontowo- Energetycznego, Spółdzielni Pracy Niewidomych, MPK, WPHW, Spółdzielni Transportu Wiejskiego, Fabryki Domów, MPO, CPN, PKS, Zakładów Kuśnierskich, Spółdzielni Zabawkarskiej „Bajka”.

                         W Kraśniku strajkowały: MPK, PKS, PTHW, Fabryka Łożysk Tocznych. W Lubartowie: Huta Szkła, Garbarnia i Mechaniczne Zakłady Produkcyjne. W Puławach: Zakłady Azotowe i PKS. W Chełmie: Zakład Komunikacji Miejskiej i Transbud.
 
                                  Strajkowały także: poniatowska „Eda”, Spółdzielnia Pracy w Opolu Lubelskim, biłgorajski oddział PTHW, Przedsiębiorstwo Urządzeń Technicznych w Radzyniu Podl. i Kocku, Zakłady Odzieżowe „Delia” w Zamościu, Kombinat Ogrodniczy w Leonowie, filie LZNS w Chodlu, Siedliszczach i Garbowie oraz oddziały puławskiego PKS w Rykach i Michowie.
Postulaty protestujących miały nie tylko charakter ekonomiczny. Poprzez ich realizację chciano zniwelować dysproporcje płacowe, uzyskać poprawę warunków socjalno-bytowych oraz zrekompensować podwyżki.
Żądano także pociągnięcia do odpowiedzialności osób winnych marnotrawstwa i nadużyć, zmniejszenia biurokracji oraz likwidacji przywilejów poprzez stworzenie jednolitego systemu emerytalnego, ustalenia jednakowych kryteriów przydziału mieszkań, samochodów itp.

                     Domagano się ponadto likwidacji korupcji i wprowadzenia rotacji kadry na stanowiskach państwowych.
Strajkujący domagali się gwarancji bezpieczeństwa.
Zgłaszano także postulaty, które śmiało można nazwać politycznymi. W Lokomotywowni żądano nowych wyborów do władz związków zawodowych i niezależnych rad pracowniczych, a w FSC wolnej prasy.
Ponadto tworzono Komitety, które reprezentowały strajkujących wobec władz.
Organizacja lipcowych protestów miała zdecydowanie inny charakter niż dotychczas. Zrezygnowano z wychodzenia na ulicę, gdzie można było zostać łatwo spacyfikowanym. Ludzie zamknęli się w swoich zakładach. Taktyka ta po raz pierwszy w PRL została z powodzeniem zastosowana podczas protestów lubelskich, a następnie wykorzystana w czasie strajków Sierpniowych
Strajki Lubelskie trwały do 25 lipca. Łącznie protestowało ponad 150 zakładów i ok. 50 tysięcy osób.






Kalendarium Lubelskiego Lipca`80


8 lipca 1980 r.
Na wieść o drastycznych podwyżkach cen żywności o godz. 8.30 pracę przerwali pracownicy Wydziału Obróbki Mechanicznej. Po kilku godzinach strajk objął większość załogi Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego w Świdniku.
Po południu do protestu przyłączyła się Autoryzowana Stacja Obsługi „Polmozbyt” w Lublinie.


9 lipca 1980 r.
Trawa nadal strajk w WSK Świdnik. Lista żądań zawiera 110 punktów. Do protestujących przybywają miedzy innymi: Aleksandr Kopeć- minister przemysłu maszynowego oraz Mieczysław Stępień- wojewoda Lubelski.
Strajk rozpoczyna Fabryka Maszyn Rolniczych Agromet w Lublinie.
Protestuje nadał załoga Stacji Obsługi Polmozbytu w Lublinie
W radiu Wolna Europa pojawiają się pierwszy serwis dotyczący lubelskich protestów.


10 lipca 1980 r.
Rano rozpoczynają strajk Lubelskie Zakłady Naprawy Samochodów oraz Zakład Naprawczo-Produkcyjny Mechanizacji Rolnictwa w Lublinie
Kontynuowany jest protest w WSK Świdnik oraz Fabryce Maszyn „Agromet”.
Pierwsze niepokoje w Fabryce Samochodów Ciężarowych.




11 lipca 1980 r.
Wybucha strajk w Fabryce Samochodów Ciężarowych, Zakładach Azotowych „Puławy” oraz Lubelskich Zakładach Przemysłu Skórzanego.
Trzeci dzień strajku w Fabryce Maszyn Rolniczych „Agromet” w Lublinie
Kontynuacja protestu także w LZNS, Polmozbycie, ZNPMR w Lublinie.
Napięta sytuacja w Lubelskiej Fabryce Wag.
W WSK Świdnik dochodzi do podpisania pierwszego w historii PRL porozumienia między strajkującymi a władzą komunistyczną.
Dziewięciopunktowy dokument, który z ramienia załogi podpisali: Zofia Bartkiewicz, Zygmunt Karwowski oraz Roman Olcha, a z ramienia władz: Dyrektor Naczelny WSK Jan Czogała, Przewodniczący Samorządu Robotniczego oraz Przewodniczący Rady Zakładowej. (minister spraw wewnętrznych ostrzega władze centralne, iż podpisanie porozumienia będzie miało negatywny wpływ na załogi innych zakładów)


12 lipca 1980 r.
Strajkują nadal Fabryka Maszyn Rolniczych „Agrometr”, Lubelskie Zakłady Naprawy Samochodów, Fabryka Samochodów Ciężarowych, Zakłady Azotowe w Puławach, Lubelskie Zakłady Przemysłu Skórzanego, Polmozbyt
Rozpoczyna strajk Zakład LZNS nr 2 Siedliszczki i Zakład nr 4 Chodel, Fabryka Wag i Zakłady Mięsne w Lublinie


13 lipca 1980 r.
niedziela


14 lipca 1980 r.
Kończy się strajk w Polmozbycie, Agromecie, FSC,LZPS, Fabryce Wag, filli LZNS nr 2 i Lubelskich Zakładach Mięsnych
Kontynuacja protestu w LZNS i jego filiach nr 4, FSC, Azotach,
Do jednodniowego strajku przystępują załogi: Lubelskich Zakładów Drobiarskich, Zakładu nr 5 LZPS w Garbowie, Przedsiębiorstwa Sprzętowo -Transportowego Budownictwa Rolniczego, Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania w Lublinie.
Rozpoczyna protest Techmatrans w Opolu Lubelskim oraz Eda Poniatowa.


15 lipca 1980 r.
Ostatni dzień protestu w LZNS i jego Filii w Chodu oraz w Edzie Poniatowej i Techmatransie.
Jednodniowy strajk przeprowadzają załogi: Spółdzielni Pracy w Opolu Lubelskim, Zakładu nr 7 LZNS LZS Bychawie, SPOMASZ Lublin, Zakładu Przemysłu Dziewiarskiego „Lubgal” Lublin, Lubelskiego Przedsiębiorstwa Budownictwa Mieszkaniowego oraz Zakładu Produkcji Miejskiej w Chełmie.
Do protestu przystępują: PKS Puławy (zakończenie 23 lipca), Zakłady Garbarskie Lugar Lubartów (zakończenie 21 lipca), Lubelskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego (zakończenie 19 lipca).
Na dwa dni przerywa pracę Młyn nr 5 w Lublinie oraz Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjnych w Lublinie


16 lipca 1980 r.
Koniec strajku w Puławskich Azotach .
Strajk rozpoczynają: Zakład Mleczarski Lublin (do 19 lipca), Wojewodzkie Przedsiębiorstwo Transportowe Handlu Wewnętrznego w Lublinie (do 18 lipca), Transbud Lublin (do 19 lipca), Polfa Lublin (do 17 lipca), Zakłady Remontowe Energetyki Lublin (do 17.07), Lubelskie Przedsiębiorstwo Instalacji Sanitarnych ( do 18.07), Spoldzielnia Transportu Wiejskiego Lublin (do 21.07), Cefarm Lublin (do 17.07), Elektromot Lublin (do 17.07), Herbapol Lublin (do 17.07) Spółdzielnia Pracy Inwalidów Niewidomych Lublin (do 23. 07), Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Handlu Wewnętrznego (do 17.07), Zakład Transportu Energetyki Lublin( do 17.07), SPOINA Lublin (do 17.07), Przedsiębiorstwo Elektryfikacji Rolnictwa (do 19.07).
Jednodniowy strajk w Piecobudowie Lublin, Przedsiębiorstwie sprzętu i Transportu Wodno-melioracyjnego Lublin, Zakładach Piwowarskich Lublin, Bazie Sprzętu i Transportu Zakładów Przemysłu Mięsnego w Lublinie, ponownie w Zakładach Naprawczo Produkcyjnych Mechanizacji Rolnictwa w Lublinie, Hucie Szkła Lubartów, MPWiK Lublin, Wojewódzka Kolumna Transportu Sanitarnego Lublin
Rozpoczęty 16 lipca i trwający 3 dni strajki MPK Lublin paraliżuje miasto.
Rozpoczyna się strajk węzła PKP Lublin. Wśród 14 zgłoszonych postulatów jest spraw ponownego wyboru nowej Rady Zakładowej reprezentującej interesy załogi.


17 lipca 1980 r.
Do strajku przystępują Przedsiębiorstwo Produkcji Betonów Lublin (do 18.07),Lubelskie Przedsiębiorstwo Instalacji Przemysłowych (do 19.07), Kombinat Ogrodniczy Leonów (18.07), PKS Opole Lubelskie (do 19.07) SKR Trawniki (do 18.07), SKR Puchaczów (do 18.07), ZPOW Zagłoba ( do 18.07), Zakłady Przemysłu Motoryzacyjnego Lublin (do 18.07), LPEC (do 18.07), Komunalne Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjnych (do 23.07)
Jednodniowy strajk w Miejskim Przedsiębiorstwie Oczyszczania w Lublinie.


18 lipca 1980 r.
Jednodniowy strajk w: Fabryce Łożysk Tocznych w Kraśniku, Spółdzielni Pracy „Solidarność” w Kraśniku, Filii Zakładów Meblarskich z Niemcach, ZUM Bogucin, GS Opole Lub, Centrali Materiałów Budowlanych Lublin, Zakładach „Permedia” Lublin,
Transbudzie Kraśnik, Państwowych Zakładach Zbożowych w Lublinie, Centrali Chemicznej w Lublinie, Miejskim Zakładzie Gazowniczym w Lublinie, Okręgowym Przedsiębiorstwie Surowców Wtórnych w Lublinie, Miejskim Zarządzie Budynków Mieszkalnych w Lublinie,
Przedsiębiorstwie Produkcji Mebli Sklepowych Markuszów, SKR Łopiennik, CPN Lublin, Zakład Kuśnierski Lublin, MZK Puławy, Unitrze Lubartów.
Do strajku przystępują: Spółdzielnia Mieszkaniowa Świdnik (do 21.07), Elektromontaż Ostrów Lub. (do 19.07),Transport Leśny Kraśnik(do 19.07),WODROL Lublin (do 23.07), Agram Lublin (do 21.07), Spółdzielnia Pracy Drzewno-Chemiczna Lublin(do23.07), Cukrownia Lublin(do 19.07), ZDZ Lublin(do 19.07), Miejski Zarząd Dróg i Mostów Lublin (do 19.07), Spółdzielnia Transportu Wiejskiego w Puławach (do 21.07), Zakład Remontowy Spółdzielni Mleczarskiej w Lublinie ( do 21.07), Prefabet Lubartów ( do 19.07), Pracowni Konserwacji Zabytków (do 19.07),Zakład budów w Kraśniku ( do 23.07), Zakład Odczynników Chemicznych w Lublinie (do 23.07), SKR Serniki( do 19.07), Spółdzielni Budownictwa Wiejskiego Bełżce (do 23.07), remedia Lublin (do 19.07), Transbud Chełm (do 21.07)
W prasie ukazał się Apel władz partyjnych województwa do mieszkańców Lublina wzywający do powrotu do pracy. Ponowiony 19 lipca


19 lipca 1980 r.
Ostatni dzień strajku PKP Lublin. Protestującym udało się wywalczyć między innymi wolne wybory do rady zakładowej.
Jednodniowy strajk w Rejonie Budów Mostów w Lubartowie, SKR Piaski, Spółdzielni Transportu Wiejskiego Kraśnik.
Początek strajku w WZÓR Lubartów (zakończony 23.07), Komunalnym Przedsiębiorstwie Remontowo Budowlanym Lubartów (koniec 23.07), Komunalnym Przedsiębiorstwie Materiałów Budowlanych (koniec 23.07)Spółdzielni Transportu Wiejskiego Lubartów (do 21.07), Przedsiębiorstwie Transportowo-Sprzętowym Łączności w Lublinie (do 21.07) oraz Bazie Elbud w Lublinie (koniec 23.07), Przedsiębiorstwie Remontowym Sprzętu Wodno-Melioracyjnego Biała Podl. (do 21.07).


20 lipca 1980 r.
niedziela


21 lipca 1980 r.
Jednodniowy strajk w SUPON Lublin, Zakładzie Remontowym Wojewódzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej Chełm, PKS Biała Podl., SKR Radzyń Podl., ZPW „BIAWENA” Biała Podl.,
Dwa dani strajkują (do 23.07) Transbud” Puławy, WUTEH Radzyń Podl., Dela Zamość.




22 lipca 1980 r.
Rocznica ogłoszenia Manifestu PKWN- Pierwsza w historii PRL bez fanfar. Brak dekoracji w Lublinie, wieców, oficjalnych spotkań.


23 lipca 1980 r.
Do kończących się strajków w 23 zakładach pracy przyłączają się z jednodniowym protestem załogi ELTOR Lublin i ZREB Międzyrzec Podl.


24 lipca 1980 r.
Koniec strajku w Spółdzielni Bajka Lublin trwającego od 16 lipca..
Jednodniowy protest Spółdzielni Pracy” Radzynianka” w Radzeniu Podl.




Bilans strajków Lubelskich:


08.07.1980 r.- 2 strajki
09.07.1980 r.- 3 strajki
10.07.1980 r.- 5 strajków
11.07.1980 r.- 7 strajków
12.07.1980 r.- 10 strajków
13.07.1980 r. niedziela
14.07.1980 r.- 16 strajków
15.07.1980 r.- 16 strajków
16.07.1980 r. -32 strajki
17.07.1980 r.- 60 strajków
18.07.1980 r.- 79 strajków
19.07.1980 r.- 50 strajków
20.07.1980 r- niedziela
21.07.1980 r.- 26 strajków
22.07.1980r. – święto
23.07.1980 r.- 25 strajków
24.07.1980 r.- 2 strajki